8 Βήματα για βελτίωση της βάδισης με ΣΚΠ και ΝΠ
Αυτά είναι τα 8 πράγματα που πρέπει να κάνεις για να διατηρήσεις την κινητική σου κατάσταση:
1.Θεραπευτική άσκηση – κινησιοθεραπεία
H θεραπευτική άσκηση βασίζεται στην ικανότητα του νευρομυϊκού και καρδιοαναπνευστικού συστήματος να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Είναι η σωματική κίνηση, που συνταγογραφείται για τη διόρθωση κάποιας βλάβης, για τη βελτίωση της λειτουργίας του μυοσκελετικού ή τη διατήρηση μιας κατάστασης ευεξίας. Μπορεί να ποικίλει από δραστηριότητες αυστηρά εξειδικευμένες για συγκεκριμένους μύες ή περιοχές του σώματος, μέχρι γενικές και έντονες δραστηριότητες, που μπορούν να επαναφέρουν έναν ασθενή με κινητικούς περιορισμούς στο ζενίθ της φυσικής του κατάστασης.
2.Αερόβια άσκηση - Άσκηση με αντιστάσεις
Ιστορικά υπήρχε η πεποίθηση πως η άσκηση πρέπει να αποφεύγεται από ανθρώπους με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας ή Νευρολογικές Παθήσεις γιατί αυξάνει δυνητικά την κόπωση που βιώνουν οι ασθενείς, καθώς και το κίνδυνο υποτροπής της νόσου. Είναι όμως πλέον καθολικά αποδεκτό πως ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης, τροποποιημένο στις ανάγκες του ΑμΣΚΠ και ΑμΝΠ, βοηθά στην βελτίωση των επιπέδων ενέργειας όπως και την αντοχής, ισορροπίας και δύναμης βελτιώνοντας τη βάδιση και γενικότερα την ποιότητα ζωής. Αυτό το οποίο έχει ενισχυθεί από τις σύγχρονες μελέτες είναι τα θετικά αποτελέσματα που επιφέρει η άσκηση στα νευρωνικά κυκλώματα η ήπιας έντασης άσκηση και άλλα η έντονη άσκηση. Για την ακρίβεια η ήπια άσκηση αυξάνει την συνδεσιμότητα των κυκλωμάτων του νοητικού ελέγχου και της προσοχής, ενώ η έντονη άσκηση των κυκλωμάτων των συναισθημάτων! Ενώ επίσης ενισχύεται η νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου αντιμετωπίζοντας τον μηχανισμό νευροεκφύλισης. Το σίγουρο είναι ότι η άσκηση ωφελεί τον εγκέφαλο και όλο το σώμα !
ΠΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Η πλαστικότητα μπορεί να προσδιοριστεί ως η ικανότητα του νευρικού συστήματος να προσαρμόζεται σε μεταβολές του εξωτερικού του περιβάλλοντος ή/και της ανατομικής του ακεραιότητας με σκοπό να διατηρήσει ή να επαναφέρει και να βελτιστοποιήσει τις λειτουργίες του. Μορφολογικά, περιλαμβάνει τη δυνατότητα ορισμένων νευρώνων να αλλάζουν τις συναπτικές τους συνδέσεις, το μήκος των νευραξόνων τους, τις μεταβολικές τους διεργασίες. Η επαγωγή της πλαστικότητας από τη σωματική άσκηση είναι ένας βασικός μηχανισμός με τον οποίο η τελευταία συμβάλλει στη καλύτερη λειτουργία του νευρικού συστήματος, στην ταχύτερη επανάκαμψή του μετά από τραυματισμούς, στην προστασία του από εκφυλιστικές βλάβες, καθώς και στη διαμόρφωση νέων γνωσιακών και συμπεριφορικών διεργασιών.
Η πλαστικότητα μέσω της άσκησης επιτυγχάνεται ποικιλοτρόπως: ΕΠΙΜΗΚΥΝΣΗ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΑΞΟΝΩΝ Αυτό φαίνεται πολύ καλά σε επίπεδο νωτιαίο μυελού. Η άσκηση προάγει την επιμήκυνση των νωτιαίων νευραξόνων και παράλληλα ενισχύει τη συναπτική μεταβίβαση και τη νευρική ωρίμανση. ΑΥΞΗΣΗ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΝ ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΝ H θεραπευτική σωματική άσκηση, ιδιαίτερα εκείνη που επικεντρώνεται στη μυϊκή ενδυνάμωση, αυξάνει τις διασυνδέσεις μεταξύ των νευρώνων, και κατ’ επέκταση τη λειτουργικότητά τους, από το επίπεδο της νευρομϋικής σύναψης έως το επίπεδο του εγκεφαλικού φλοιού. ΝΕΥΡΩΝΙΚΗ ΑΝΑΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ (REMODELING) – ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΕΩΝ ΣΥΝΑΨΕΩΝ Σε επίπεδο εγκεφαλικού στελέχους έχει βρεθεί ότι η σωματική άσκηση αλλάζει την πυκνότητα των νευρωνικών δενδριτικών συνάψεων, σε περιοχές όπως η οπίσθια υποθαλαμική, οι οποίες οδηγούν σε αύξηση του ουδού ενεργοποίησης του αντανακλαστικού πίεσης από το συμπαθητικό σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι χαμηλότερη αρτηριακή πίεση σε συνθήκες ηρεμίας και, κατ’ επέκταση, βελτίωση της καρδιαγγειακής λειτουργίας. Σημαντική η συμβολή του BDNF (brain-derived neurotrophic factor ή προερχόμενος από τον εγκέφαλο νευροτροφικός παράγοντας ). Κατά την άσκηση, αυξάνονται κατακόρυφα τα επίπεδα του BDNF, ο οποίος διαπερνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και, μεταξύ άλλων, ρυθμίζει τη συναψίνη I, μια πρωτεΐνη που εμπλέκεται στη λειτουργία των νευρικών συνάψεων. Έτσι, διευκολύνει τη μετάδοση των νευρικών σημάτων σε επίπεδο σύναψης. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΝΕΥΡΩΝΩΝ – ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΝΕΥΡΩΝΩΝ
Ειδικότερα, η σωματική άσκηση διεγείρει τη δημιουργία νέων κυττάρων και τα καθιστά ανθεκτικότερα και σε ισχαιμικές και σε τοξικές αλλοιώσεις.
3. Υδροθεραπεία - άσκηση στο νερό - κολύμβηση
Το νερό αποτελεί το μοναδικό, ίσως, περιβάλλον άσκησης στο οποίο όλοι οι ασκούμενοι βιώνουν μια μοναδική αίσθηση «ελαφρότητας» και ευκολίας στην κίνηση. Η έλλειψη βαρύτητας, η μειωμένη θερμοκρασία σώματος, η πίεση του νερού που ασκείται σε όλο το σώμα, αποτελούν παράγοντες που καθιστούν τη γυμναστική μέσα στο νερό μια ξεχωριστή εμπειρία. Αποτελεί μέθοδο/προσέγγιση κινητικής επανεκπαίδευσης που πραγματοποιείται σε αισθητηριακά εμπλουτισμένο περιβάλλον στο νερό. Βασίζεται στην κινητική μάθηση και την πλαστικότητα του εγκεφάλου όπου σε συνδυασμό με την ομαλοποίηση του τόνου, την διευκόλυνση των ισορροπιστικών αντιδράσεων, της σταθεροποίησης του κορμού και το συντονισμό της μυϊκής δραστηριότητας δημιουργούνται λειτουργικές και στοχοκατευθυνόμενες δραστηριότητες.
4.Ειδικά βοηθήματα βάδισης για ανεξαρτησία και μείωση της κόπωσης.
Αν και ο στόχος στα περισσότερα θεραπευτικά πρωτόκολλα για ΣΚΠ και ΝΠ είναι να διατηρήσει την κινητικότητα χωρίς τη χρήση βοηθημάτων για όσο το δυνατόν περισσότερο, τα ΑμΣΚΠ και ΝΠ είναι πολύ πιθανόν να χρειαστούν σε κάποια φάση της ζωής τους ένα υποστηρικτικό βοήθημα.
5.Φυσιοθεραπεία
Οι φυσιοθεραπευτές αξιολογούν την ικανότητα του σώματος να κινηθεί και να λειτουργήσει, ψάχνοντας παράλληλα για στρατηγικές ενδυνάμωσης ή μείωσης των λειτουργικών αδυναμιών.
Ουσιαστικά: Ο στόχος του προγράμματος φυσιοθεραπείας είναι να αποκατασταθεί η βλάβη ενώ ο στόχος της θεραπευτικής άσκησης είναι η προσαρμογή στη νέα κατάσταση και η απαραίτητη νέα λειτουργικότητα που χάθηκε εξ αιτίας της εκδήλωσης της νόσου.
6.Botox για μείωση της σπαστικότητας
Το Botox είναι μια νευροτοξίνη (τοξίνη αλλαντίασης botox) που προσωρινά μπλοκάρει τις συνδέσεις ανάμεσα σε στοχευμένα νεύρα και μύες. Ο ρόλος του στη ΣΚΠ και στις ΝΠ είναι η μείωση της σπαστικότητας ελαττώνοντας τις ακούσιες συσπάσεις των μυών έτσι ώστε να μπορέσουν και οι ασθενέστεροι μύες να λειτουργήσουν. Η έγχυσή του είναι ανώδυνη και γίνεται ενδομυικά, δηλαδή τοπικά στο μυ ή στους μύες που μας ενδιαφέρουν και είναι υπεύθυνοι για τη σπαστικότητα αυτή, με μια λεπτή βελόνα. Η αλλαντική τοξίνη προκαλεί, αποδεδειγμένως, ελάττωση της σπαστικότητας βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής και προσφέροντας σημαντική βοήθεια στο πρόγραμμα αποκατάστασης. Κλείνοντας, αξίζει να σημειώσουμε ότι, παρότι είναι μια πολύ ισχυρή τοξίνη, οι δόσεις που χρησιμοποιούνται είναι τόσο μικρές που δεν έχουν επιβλαβές αποτέλεσμα. Έχει χρησιμοποιηθεί από εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως με σημαντικά οφέλη, χωρίς ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες, δίνοντας λύση σε προβλήματα που μέχρι τώρα ήταν μη αντιμετωπίσιμα. Με τη χρήση της βελτιώνεται σημαντικά η ποιότητα ζωής ασθενών που υποφέρουν από δυστονίες ή από σπαστικότητα. Βεβαίως, πρέπει να χρησιμοποιείται από ειδικούς ιατρούς που γνωρίζουν την ανατομία της περιοχής όπου γίνεται η έγχυση, καθώς και τον τρόπο έγχυσης.
7.Functional electric nerve stimulation
Λειτουργική ηλεκτρο-νευρο-διέγερση
Για κάποιους τύπους κινητικών προβλημάτων,η λειτουργική ηλεκτρο-νευρο-διέγερση μπορεί να βοηθήσει. Η συσκευή εκπέμπει στοχευμένα σε περιοχή νεύρων ένα μικρής έντασης ηλεκτρικό παλμό,ο οποίος προκαλεί σύσπαση σε συγκεκριμένους μύες. Αυτό μπορεί να βοηθήσει ένα σύμπτωμα όπως η πτώση άκρου ποδός (drop foot) και ενισχυτικά στην άρση ισχίου.
8. Φαρμακευτική αγωγή για συμπωματική θεραπεία (ex.dalfampridine)
Οι περισσότερες φαρμακευτικές αγωγές που συνταγογραφούνται για ΣΚΠ και ΝΠ με σκοπό τη βελτίωση της βάδισης ουσιαστικά στοχεύουν σε συγκεκριμένα συμπτώματα που κάνουν τη βάδιση δύσκολη όπως η κόπωση, ο πόνος, ή η σπαστικότητα. Ένα συγκεκριμένο φάρμακο, με την δραστική ουσία dalfampridine, είναι πιστοποιημένο από τον Αμερικάνικο φορέα Τροφίμων και Φαρμάκων καθώς και τον Ευρωπαϊκό και συνταγογραφείται ειδικά για βελτίωση της βάδισης σε ΑμΣΚΠ και ΝΠ καθώς βοηθά στη μετάδοση του νευρικού σήματος στα κατεστραμμένα νεύρα.
🔍Dr. Βασιλική Σ. Γαροπούλου M.Sc.´s., Ph.D., P.D. Καθηγήτρια Επιστήμης Ειδικής Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ. Επ. Συνεργάτης Α' Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής ΑΧΕΠΑ Επ. Συνεργάτης Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών. Website: https://www.msability.org/ YouTube Channel: Vasiliki Garopoulou
🔎Dr. Vasiliki Garopoulou M.Sc.’s., Ph.D., P.D. Adapted Physical Educator - NeuroRehab Therapeutic Exercise Specialist Scientific Collaborator at 1st Neurology DEPT – AHEPA University General Hospital Scientific Collaborator at the Greek Association of Alzheimer’s Disease and Related Disorders (Alzheimer Hellas) ❤️🧡💛💚💙💜 #NeuroRehab #disability #therapeuticExerciseSpecialist #drvasilikigaropoulou #neurodegenerativediseases